मलेसियामा श्रमिकको निधन भएमा परिवारले आजीवन पेन्सन पाउने

काठमाडौं, २ फागुन- श्रम स्वीकृति लिएर मलेसिया जाने नेपाली कामदारको मृत्यु भएमा आश्रित परिवारले आजीवन पेन्सन पाउने भएका छन् । श्रमिकको न्यूनतम पारिश्रमिकको ९० प्रतिशत रकम मृतकको परिवारले आजीवन पाउने वैदेशिक रोजगार बोर्डका कार्यकारी निर्देशक राजनकुमार श्रेष्ठले जानकारी दिए । मलेसिया सरकारले सञ्चालन गरेको सामाजिक सुरक्षा संस्था (सोक्सो) कार्यक्रमअन्तर्गत नेपाली श्रमिकले यस्तो सुविधा पाउने भएका हुन् ।

मलेसिया जाने नेपाली श्रमिकलाई मलेसियन रोजगारदाता कम्पनीले सामाजिक सुरक्षा संस्थामा दर्ता गराउनुपर्नेछ । सामाजिक सुरक्षामा रोजगारदाताले श्रमिकको आधारभूत पारिश्रमिकको १.६० प्रतिशतबराबर रकम जम्मा गर्नुपर्नेछ । यो रकम रोजगारदाता कम्पनीले श्रमिकको पारिश्रमिकबाट भने कटाउन नपाउने वैदेशिक रोजगार बोर्डको कार्यकारी निर्देशक राजनकुमार श्रेष्ठले बताए । 

मलेसिया जाने नेपाली श्रमिकलाई पनि सोक्सोमा आबद्ध गराउन मलेसियास्थित सोक्सोले प्रस्ताव गरेको बोर्डका कार्यकारी निर्देशक श्रेष्ठले बताए । ‘डेढ वर्षअघि सोक्सोका प्रतिनिधि भ्रमण आएका थिए । त्यतिवेला सोक्सोकोे विषय उठान भएको थियो । सोहीबमोजिम उनीहरूले प्रस्ताव पठाएका हुन्’ उनले भने । सोक्सो प्रस्तावलाई मलेसियाको मन्त्रिपरिषद्ले समेत पारित गरेको छ । त्यसैले केही दिनमा नै वैदेशिक रोजगार बोर्ड र सोक्सोबीच सम्झौता हुने उनले बताए । सम्भवतः आगामी फागुनदेखि नै नेपाली श्रमिक सोक्सोमा आबद्ध हुने उनको भनाइ छ ।

नेपालबाट श्रम स्वीकृति लिएर वैधानिक रूपमा मलेसियामा कार्यरत नेपाली श्रमिक मात्रै सोक्सोमा आबद्ध हुन पाउनेछन् । त्यसैले रोजगारदाता कम्पनीले श्रमिक लैजाने निश्चित भइसकेपछि सोक्सोमा श्रमिकको विवरण दर्ता गराउनुपर्नेछ । नेपाली श्रमिक सोक्सोमा आबद्ध हुन पाउने व्यवस्थाले मलेसियाको रोजगारी सुरक्षित बन्दै जाने बोर्डका कार्यकारी निर्देशक श्रेष्ठले बताए । ‘यस व्यवस्थाले रोजगारदाता कम्पनी र मलेसियन सरकारलाई दुवैलाई जिम्मेवार बनाउनेछ । त्यस्तै, गैरकानुनी रूपमा बस्न निरुत्साहित गर्नेछ’ उनले भने । त्यस्तै, नेपाल सरकारलाई पनि अन्य मुलुकसँग यस्तै सम्झौता गर्न बाटो खुला गर्ने उनले बताए । 

विगत १३ वर्षको अवधिमा मलेसियामा गएका ३ हजार १७ नेपाली श्रमिकको मृत्यु भएको छ । वैदेशिक रोजगार बोर्डका तथ्यांकअनुसार चालू आवको पुस महिनासम्ममा १६५ नेपाली श्रमिकको मृत्यु भएको छ । त्यस्तै, आव २०७६/७७ मा १७६, आव २०७५/७६ मा २२९, आव २०७४/७५ मा २८९, आव २०७३/७४ मा २६०, आव २०७२/७३ मा ३३९, आव २०७१/७२ मा ४२५, आव २०७०/७१ मा ३०३, आव २०६९/७० मा २५०, आव २०६८/०६९ मा २३८, आव २०६७/६८ मा २२३, आव २०६६/६७ मा १०७ र आव २०६५/६६ मा १३ जना श्रमिकको मृत्यु भएको बोर्डले जनाएको छ । 

मलेसियास्थित नेपाली दूतावासको तथ्यांकअनुसार मलेसियामा हाल सबा ३ लाख नेपाली श्रमिक कार्यरत छन् । तर, गैरकानुनी रूपमा रहने कामदारको पनि उत्तिकै रहेको गैरआवासीय नेपाली संघ मलेसियाले जनाएको छ । तर, गैरकानुनी रूपमा रहेका श्रमिक भने सोक्सोमा आबद्ध हुन पाउनेछैनन् ।

नेपाली श्रमिकको मुख्य श्रम गन्तव्यमध्ये मलेसिया एक हो । नेपाली श्रमिकहरू दुई दशकअघिदेखि श्रमका लागि मलेसिया जाने गरे पनि २०७५ साल चैतमा मात्रै नेपाल र मलेसियन सरकारबीच श्रम सम्झौता भएको थियो । सम्झौता नेपाली श्रमिक शून्य लागतमा मलेसिया जान पाउनेछन् । श्रमिकको हवाई टिकट, भिसा शुल्क, स्वास्थ्य परीक्षण, सुरक्षा जाँचलगायतका खर्च रोजगारदाताले नै व्यहोर्नुपर्नेछ । 

नेपालले नेपाली श्रमिकलाई रोजगारीमा जान विश्वका ११० वटा मुलुक खुला गरेको छ । जसमध्ये कतार, युएई, जापान, दक्षिण कोरिया, बहराइन, इजरायल, जोर्डन र मलेसियासँग द्विपक्षीय श्रम सम्झौता गरेको छ । 

सामाजिक सुरक्षा संस्थामा आबद्ध हुने नेपाली श्रमिकले स्याथी अशक्ततादेखि पेन्सनसम्मको सुविधा पाउनेछन् । सोक्सोले सञ्चालन गरेको अस्थायी तथा स्थायी अशक्तता सुविधा, स्वास्थ्योपचार सुविधा, आश्रित परिवार सुविधा, मृत्यु भएमा शव व्यवस्थापन सुविधा र अन्तिम संस्कारको खर्चसमेत सोक्सोले नै व्यहोर्ने बोर्डका कार्यकारी निर्देशक श्रेष्ठले बताए । 

सोक्सोको सुविधाअनुसार नेपाली श्रमिकको कार्य अवधिमा नै मृत्यु भएमा मृतक परिवारले पेन्सन सुविधा पाउनेछन् । सोक्सोले मृतकको परिवालाई कामदारको आधारभूत पारिश्रमिकको ९० प्रतिशतसम्म आजीवन पेन्सन उपलब्ध गराउनेछ । यो सुविधा मृतकको परिवारजन (आमा, बाबु, श्रीमती वा श्रीमान् र २१ वर्ष नपुगेका छोराछोरी)ले पेन्सन सुविधा पाउनेछन् । 

त्यस्तै, मृतक कामदारको दाहसंस्कार गर्न सोक्सोले २ हजार रिंगेट (५७ हजार ६८० रुपैयाँ) प्रदान गर्नेछ । तर, कामदारको शव नेपाल ल्याउनुपरेमा ६ हजार ५ सय रिंगेट ( १ लाख ८७ हजार रुपैयाँ) प्रदान गर्नेछ । 

त्यस्तै, श्रमिक दुर्घटनामा परी अंगभंग भएमा सबै उपचार खर्च सोक्सोले नै व्यहोर्नेछ । तर, श्रमिक स्याथी रूपमा अशक्त भएमा आजीवन श्रमिकलाई नै निश्चित रकम प्रदान गर्ने बोर्डका कार्यकारी निर्देशक श्रेष्ठले बताए ।