बजारमा स्वदेशी स्याउको हस्तक्षेप

१८ असोज, काठमाडौं । नेपाली उत्पादनले स्वदेशभित्रै बजार पाउन थालेका छन् । सुन्दा रमाइलो लाग्न सक्छ, स्वदेशमा उत्पादित कृषिजन्य बस्तुहरुले राम्रो मूल्यमा बजार भेटेका छन् । अब स्वदेशमा उत्पादित धेरै सामाग्रीले बजारमा हस्तक्षेप गर्न थालेका छन् । त्यसैको उदाहरण बनेको देशका प्रमुख शहरबजारमा भेटिने नेपाली स्याउ ।

पहिला बजार नपाएर गाईभैसीलाई खुवाइने स्वदेशी स्याउ अहिले काठमाडौं लगायतका देशका मुख्य शहरमा हस्तक्षेपकारी ब्राण्ड बनेको छ । स्याउ उत्पादन हुने जिल्लामा सहज सडक संजाल र कृषकहरुको क्षमता विकास हुँदा बजारमा नेपाली स्याउ ब्राण्ड का रुपमा परिचित भएको हो ।

दशैँ नजिकिएसँगै हरेक वर्षझैँ यसवर्ष पनि नेपाली स्याउ काठमाडौं लगायत प्रमुख शहरमा पुगिसकेको छ । वर्षैभरि चिनियाँ र भारतीय स्याउ खाँदाखाँदा दिक्क भएका उपभोक्ताले अहिले आफ्नै देशको स्याउ खोज्न थालेका छन् । हिमाली र उच्च पहाडी जिल्लामा फलेको रेड डेलिसियस, रोयल डेलिसियस , गोल्डेन डेलिसियस , रिचा रेड र जोनाथन स्याउ बजारमा किन्न सकिन्छ । हेर्दा चिनिया स्याउजस्तो चिल्लो नभएपनि रसिलो र मीठो नेपाली स्याउप्रति उपभोक्ताको आकर्षण बढेको छ ।

स्वदेशी स्याउ काठमाडौमा थोकमा एक सयदेखि खुद्रामा १ सय ५० रुपैयाँसम्ममा विक्री भइरहेको छ । नेपालमा उत्पादित स्याउको ब्राण्डिङका लागि स्थानीय किसान र विक्रेता आफैले बजारसम्म ल्याउने गरेका छन् । प्रविधिको विकाससँगै फोन या अनलाईन डेलिभरिको पनि व्यवस्था छ । किसान र स्थानीय बिक्रेता नै बजार बजार पुग्दा उपभोक्ताको रोजाइ बुझ्न सहज भएको उनीहरुको अनुभव छ ।

नेपालमा जुम्ला, मुस्ताङ, डोल्पा, मुगु, कालिकोट, हुम्ला, रुकुम पूर्व, बुझाङ, सोलुखुम्बु, रोल्पा, मनाङ वैतडी लगायत जिल्लामा गरि हरेक वर्ष ४५ हजार मेट्रिक टन स्याउ उत्पादन हुने गरेको छ । तर स्वदेशमा उत्पादन भएको स्याले भने हाम्रो माथ थेग्दैन । कृषि मन्त्रालयका अनुसार ४ अर्ब रुपैयाँ भन्दा बढीको ६५ हजार मेट्रिक टन स्याउ चीनदेखि अमेरिकासम्मका मुलुकबाट आयात हुने गरेको छ ।

५१ वर्षअघि अर्थात चौंथो पञ्चवर्षीय योजनामा मुस्ताङ र जुम्लालाई स्याउको पकेट क्षेत्र जिल्ला घोषणा गरिएको थियो । त्यसपछि अन्य सात जिल्लामा स्याउ आत्मनिर्भर कार्यक्रम लागू गरियो । स्याउका विरुवा ३ वर्षसम्म हुर्काउने कृषकलाई प्रति वर्ष प्रति बोट १ सयका दरले नगद अनुदानको व्यवस्था गरियो । यसबाट १० वर्षमा स्याउ खेती गरिएको क्षेत्रफल करिव १८ प्रतिशतले बढेको छ । स्वदेशमै स्याउको उत्पादन बढाउन सरकारी अनुदान र सहयोगसँगै तपाई हाम्रो भूमिका पनि अपरिहार्य छ ।