चीनसँग प्रतिस्पर्धा गर्न ट्रम्पलाई किन चाहियो अष्ट्रेलिया ?

काठमाडौं । संयुक्त राज्य अमेरिका र अष्ट्रेलियाले दुर्लभ पृथ्वी र अन्य महत्वपूर्ण खनिजहरूको आपूर्ति बढाउन सम्झौता गरेका छन् ।

यो कदम यस क्षेत्रमा चीनको प्रभुत्वलाई चुनौती दिने ट्रम्प प्रशासनको रणनीतिको एक हिस्सा हो ।

अष्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बानीजले यो सम्झौताले ८.५ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको खानी र सम्बन्धित परियोजनाहरूलाई अगाडि बढाउन मद्दत गर्नेछ जुन तुरुन्तै सुरु गर्न सकिने बताएका छन् ।

यी परियोजनाहरूले दुर्लभ पृथ्वी खनिजहरूमा अष्ट्रेलियाको खानी र प्रशोधन क्षमता बढाउनेछन् । अमेरिका र अष्ट्रेलिया ट्रम्पको पहिलो कार्यकालदेखि नै यी मुद्दाहरूमा सँगै काम गरिरहेका छन्, तर अल्बानीजले नयाँ सम्झौताले साझेदारीलाई अर्को स्तरमा लैजाने बताए ।

हालै ट्रम्पले अमेरिका, बेलायत र अष्ट्रेलिया बीचको बहु–अरब डलरको पनडुब्बी सम्झौतामा पनि टिप्पणी गर्दै यो पूर्ण गतिमा अगाडि बढिरहेको बताएका थिए ।

यस वर्षको सुरुमा, ट्रम्प प्रशासनले यो आफ्नो ’अमेरिका पहिलो’ नीतिसँग मेल खाने कुरा सुनिश्चित गर्न सम्झौताको समीक्षा गर्ने बताएको थियो । यसले अष्ट्रेलियाले आफ्नो पुरानो पनडुब्बी फ्लीटलाई प्रतिस्थापन गर्न अमेरिकी पनडुब्बीहरू किन्न सक्ने छैन भन्ने चिन्ता बढाएको थियो । तर गत सोमबार, जब ट्रम्पलाई अष्ट्रेलियाले पनडुब्बीहरू प्राप्त गर्छ की गर्दैन भनेर सोधिएको प्रश्नमा उनले उनीहरुले पाउने बताएसँगै यो विषय अब बन्द भएको छ ।

अर्कोतर्फ हाल, चीनले विश्वव्यापी दुर्लभ पृथ्वी खनिज खानीको लगभग ७० प्रतिशत र प्रशोधनको ९० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । यी खनिजहरू रक्षा उपकरणदेखि कम्प्युटर चिप्स, फोन र कारहरूसम्म सबै कुरामा प्रयोग गरिन्छ ।

अमेरिकी कम्पनीहरू यी खनिजहरूको लागि चीनमा धेरै निर्भर छन् । यस वर्ष, चीनले नयाँ अमेरिकी शुल्क र अमेरिकासँगको तनावको प्रतिक्रियामा आपूर्ति प्रतिबन्धको घोषणा गरेको थियो । यसले अमेरिकी कम्पनीहरूलाई खतरा निम्त्याएको छ । अमेरिका अब अष्ट्रेलियासँग सम्झौतामा पुगेको छ । अष्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री अल्बानीजले यो सम्झौता लगानीलाई तीव्र पार्नमा केन्द्रित हुने बताए ।

विशेष गरी, अष्ट्रेलियामा प्रशोधन क्षेत्रमा अमेरिकी लगानी सहित तीन प्रकारका परियोजनाहरू, जसमा दुई देशले दुर्लभ पृथ्वी खनिजहरूको मूल्य निर्धारण, परियोजना स्वीकृति प्रक्रिया र खनिज कम्पनीहरू र परियोजनाहरूको बिक्रीको सरकारी समीक्षाको नियमहरूमा सँगै काम गर्न पनि सहमत भएका छन् ।

अमेरिकाले पश्चिमी अष्ट्रेलियामा प्रति वर्ष १०० टन उत्पादन क्षमता भएको ग्यालियम रिफाइनरीको निर्माणमा लगानी गर्ने र आफ्नो निर्यात–आयात बैंक मार्फत प्रमुख खनिज परियोजनाहरूलाई अगाडि बढाउन २.२ अर्ब अमेरिकी डलरको कोषको छुट्टै घोषणा गरेको छ ।

अष्ट्रेलियामा महत्वपूर्ण खनिजहरूको ठूलो भण्डार:

विगत केही महिनाहरूमा, ट्रम्प प्रशासनले अमेरिकामा आधारित कम्पनी एमपी मटेरियल्स, क्यानेडियन कम्पनी ट्रिलोजी मेटल्स र लिथियम अमेरिकाजस्ता कम्पनीहरूमा लगानीको घोषणा गरेको छ ।

यी परियोजनाहरू अमेरिकामा अवस्थित छन्। बदलामा, अमेरिकी सरकारले यी कम्पनीहरूमा हिस्सेदारी प्राप्त गरेको छ । ट्रम्प र अल्बानीज बीचको बैठक अघि लिनास रेयर अथ्र्स जस्ता अमेरिकी कम्पनीहरूको शेयर बढेको थियो । लिनासले केही वर्ष अघि अमेरिकी रक्षा विभागबाट सम्झौता प्राप्त गरेको थियो र टेक्सासमा एउटा परियोजनामा काम गरिरहेको छ ।

ह्वाइट हाउसले जारी गरेको ढाँचाले यस सम्झौताको बारेमा सीमित जानकारी प्रदान गर्दछ, जसले अष्ट्रेलियाको लागि मुद्दाको संवेदनशीलतालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । अष्ट्रेलिया महत्वपूर्ण खनिजहरूको प्रमुख स्रोत हो, तर अमेरिका जस्तै, यो चीनमा निर्भर छ । चीन यी खनिजहरू प्रशोधन गर्ने सबैभन्दा ठूलो केन्द्र हो । त्यसपछि मात्र यी खनिजहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ ।