व्हाइटहाउसमा कमब्याकपछि ट्रम्पको १३० दिन : १८० कार्यकारी आदेश, ११ प्रमुख निर्णयमा यू–टर्न

काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको दोस्रो कार्यकाल सुरू भएको १३० दिन मात्र भएको छ । तर, उनका नीतिहरूमाथि विवाद र कानुनी चुनौतीहरू रोकिएका छैनन् ।

अहिलेसम्म अमेरिकी अदालतहरूले ट्रम्प प्रशासनका कम्तीमा १८० कार्यकारी आदेश र नीतिहरूलाई स्थायी वा अस्थायी रूपमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् । साथै, ट्रम्प आफैँले ११ प्रमुख निर्णयहरूमा यू–टर्न लिएका छन् ।

रिपोर्टअनुसार अदालतले जन्मसिद्ध नागरिकता खारेज गर्ने, संघीय कर्मचारीहरूलाई सामूहिक रूपमा बर्खास्त गर्ने र विदेशी सहायता रोक्ने जस्ता आदेशहरूलाई अवैध वा असंवैधानिक घोषित गरेको छ ।

साथै, ट्रम्पले सङ्घीय कोष फ्रिज, अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी भिसा र ट्यारिफ नीतिहरू जस्ता निर्णयहरूलाई धेरै पटक परिवर्तन वा फिर्ता लिएका छन् ।

ट्रम्पले कोलोराडो अदालतले अवैध घोषित गरेको भ्वाइस अफ अमेरिका समाप्त गर्ने निर्णय गरेका थिए । वातावरणीय नियमहरूलाई कमजोर पार्ने आदेशहरूलाई क्यालिफोर्निया अदालतले पनि रोकेको थियो । वाशिङ्टन अदालतले गैर–अमेरिकीहरूका लागि मतदान प्रतिबन्धलाई असंवैधानिक मान्यो ।

अप्रिल २०२५ मा मात्र ट्रम्प प्रशासनले एक हप्तामा ११ मुद्दा हारेका थिए । न्यूयोर्कको अदालतले ट्रान्सजेन्डर स्वास्थ्य अधिकारलाई सीमित गर्ने ट्रम्पको आदेशलाई पनि भेदभावपूर्ण र गैरकानुनी घोषित गर्‍यो । यसबाहेक, विदेशी कोषसँग सम्बन्धित ट्रम्पको आदेशलाई पनि अदालतले गलत ठानेको थियो ।

ट्रम्पले बारम्बार उल्टाएका नीतिहरूमध्ये सबैभन्दा ठूलो मुद्दा ट्यारिफसँग सम्बन्धित छ । साथै, ट्रम्पले आदेशको केही दिनमै आप्रवासी बालबालिकाको जन्म अधिकार रोक्ने निर्णय रद्द गरे । ट्रम्पको चुनावी अभियानका प्रमुख सहयोगी व्यवसायी एलन मस्कले ट्रम्पबाट अलग हुने निर्णय गरेका छन् । यसको मुख्य कारण चीनमा मस्कको व्यावसायिक हित हो ।

मस्क–ट्रम्प विवादको सुरूआत मार्च २०२५ मा भएको पेन्टागन बैठक हो । वास्तवमा, मस्कले आफ्नो हितको लागि चीनमा अमेरिकाको गुप्तचर नीतिको बारेमा जानकारी चाहन्थे, जसमा युद्ध योजनाहरू समावेश छन् । ट्रम्पले यो साझा गर्न अस्वीकार गरेका थिए । मस्कको अटोमोबाइल कम्पनी टेस्ला धेरै हदसम्म चीनमा निर्भर छ । टेस्लाका कारहरूमा प्रयोग हुने ४० प्रतिशत ब्याट्री र २५ प्रतिशत पार्टपुर्जा चीनबाट आउँछन् । २०१८ मा चीनले पहिलो विदेशी कम्पनीलाई साझेदार बिना साङ्घाईमा गिगा कारखाना स्थापना गर्न अनुमति दिएको थियो । टेस्लाका ५० प्रतिशत सवारी साधनहरू त्यहाँ उत्पादन गरिन्छन् ।

फेब्रुअरी २०२५ मा साङ्घाईमा दोस्रो कारखाना सुरु भयो । त्यहाँ हरेक वर्ष १० हजार मेगाप्याक ब्याट्रीहरू बनाइन्छन् । चीन टेस्ला मोडेल वाईको लागि दोस्रो ठूलो बजार हो । टेस्लाले चीनसँग पनि डेटा साझा गर्छ । ट्रम्प प्रशासनले यसलाई राष्ट्रिय सुरक्षाको लागि खतरा मान्दछ ।

मस्कले चीनबाट करिब २० हजार करोडको सरकारी ऋण लिएका छन् । ट्रम्पले चीनमा लगाएको करका कारण अप्रिलसम्म टेस्लाको नाफा ७१ प्रतिशतले घटेपछि उनी ब्याकफुटमा आए र अहिले ट्रम्प प्रशासनबाट टाढा हुने निर्णय लिएका छन् ।