घरजग्गा कारोबारमा भएन सुधार, आठ खर्ब लगानीको चिन्तामा व्यवसायी

काठमाडौं । चालु आर्थिक वर्षको ११ महिनामा घरजग्गा कारोबार र राजस्व सङ्कलनमा खासै सुधार आउन सकेको छैन् । ११ महिनाको तथ्यांकले चालु आवमा देशभरको जग्गा कारोबारमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा सामान्य मात्रै वृद्धि भएको देखाएको हो ।

चालु आर्थिक वर्षको जेठसम्म १४ लाख ६७ हजार वटा कारोबार हुँदा ३३ अर्ब ३४ करोड सङ्कलन भएको छ । गत आवको सोही अवधिमा १२ लाख ८८ हजार वटा कारोबार हुँदा ३६ अर्ब ४५ करोड रूपैयाँ राजस्व सङ्कलन भएको थियो । चालु आवको कारोबार र यसबाट उठ्ने राजस्व गत आवभन्दा सामान्य मात्र बढेको छ ।

गत आवको साउनदेखि जेठसम्म जग्गाको राजस्व तुलना गर्दा चालु आवको सोही अवधिमा ८९ करोड मात्र बढी राजश्व सङ्कलन भएको तथ्यांकले देखाएको छ । गत आवमा जग्गा कारोबारमा देखिएको मन्दी यो वर्ष सुधार हुने अपेक्षा गरिए पनि आवको अन्त्यको तथ्यांकले अर्को वर्षको कारोबार आकलन गर्न सकिन्छ ।

गत वर्ष जग्गा कारोबारमा मन्दी आउँदा समग्र आर्थिक क्रियाकलापमा असर परेको थियो । सरकारले जग्गाको कित्ताकाट खुलाएपछि देशभरका मालपोत कार्यालयमा कारोबार सामान्य बढेको देखिए पनि ठुलो अन्तर भने देखिएको थिएन ।

गत आवको तुलनामा चालु आवमा कारोबार बढ्दा राजस्व सङ्कलन पनि सामान्य मात्र वृद्धि भएको भूमि विभागले जनाएको छ । विभागका महानिर्देशक विदुरप्रसाद खनालले यो वर्षबाट जग्गाको कारोबार र राजस्व सामान्य वृद्धि भएको बताए ।

चालु आर्थिक वर्षको ११ महिनामा जग्गा कारोबार र राजस्व सङ्कलन सामान्य मात्र वृद्धि भएका कारण यो वर्ष पनि अवस्था उस्तै रहने योसँग सम्बन्धित व्यवसायीहरूको भनाइ छ । सरकारले कित्ताकाटको दायरालाई सहज बनाएपछि कारोबार र राजस्व बढ्ने तथा आर्थिक क्रियाकलाप पनि सामान्य हुने अपेक्षा गरेका व्यवसायी भने निराश देखिएका छन् । तथ्यांकमा जस्तो फिल्डमा व्यवसाय सोचेअनुसार बढ्न नसकेको उनीहरूको भनाइ छ । जग्गा कारोबार र त्यसबाट सङ्कलन हुने राजस्वमा कमी आएपछि सरकारले गत साउनबाट जग्गा कित्ताकाट खुला गरेको थियो ।

जग्गाका लागि दिने लोनको रेसियो बढाएर आधा पैसा ऋण लिएर जग्गा किन्न चाहनेलाई सहजीकरण गरेमा बजार चलायमान हुने र राजस्व पनि बढ्ने व्यवसायीहरूले बताउँदै आएका छन् । घरजग्गाको मूल्य र कर्जा धितो न्यून रहेका कारण यसको कारोबारमा कमी आउँदा समग्र अर्थतन्त्रमा सुधार हुन नसकेको उनीहरूको तर्क रहेको छ ।

हाल देशभर ३ खर्ब रूपैयाँ रियलस्टेट क्षेत्रमा ऋण लगानी रहेको अनुमान छ । यो क्षेत्रमा व्यवसायीले लगभग ५ खर्ब लगानी गरेका छन् । पछिल्लो समय घरजग्गामा लगानी बढेर ८ खर्ब पुगे पनि कारोबार बढ्न नसक्दा समग्र अर्थतन्त्रमा नै असर परेको छ ।