जसरी बढ्यो त्यसैगरी किन घट्दै छ शेयर बजार ?

काठमाडौं । गत असारमा दुई ठूला दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा (एमाले) बीच बनेको नयाँ सरकारपछि शेयर बजारमा एकाएक चमक आएको थियो । त्यसमा पनि नयाँ सरकारसँगै अर्थमन्त्रीका रूपमा विष्णु पौडेल आएपछि बजार नसोचेको गतिमा उक्लियो । २२ सय विन्दु नजिक रहेको नेप्से सूचकलाई नयाँ सरकार र विष्णु पौडेलको ‘सेन्टिमेन्ट’ ले थप उचाइ उक्लिन नेप्से परिसूचकलाई धेरै समय लागेन ।

करिब तीन वर्षदेखि निराशामा रहेका लगानीकर्ताहरू अब ‘बुलिश’ सुरू भयो भनेर लगानीमा ह्वात्तै आकर्षित भए । त्यसमा पनि अर्थमन्त्री र राष्ट्र बैंकका गभर्नरबीचको ‘ट्युनिङ’ले नेप्से सूचकलाई त्राण भर्ने काम गरेको थियो । नेप्से सूचकलाई ३ हजारको विन्दुसम्म पुर्‍याउन के कस्तो भूमिका रह्यो भन्ने विषयमा यहाँ चर्चा गरिएको छ :

तीन वर्षदेखि २ हजारको विन्दुमा रूमलिएको शेयर बजार

२०७८ भदौ २ गते नेप्से परिसूचक ३ हजार १ सयको विन्दुबाट माथि उक्लिने प्रयास गर्ने क्रममा तत्कालीन धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष भीष्मराज ढुंगानाले ५१ वटा कम्पनीबाट भित्री कारोबार हुन सक्ने भन्दै सूची सार्वजनिक गरिदिए । त्यसपछि शेयर बजारको ओरालो यात्रा सुरू भएको थियो । यही बीचमा राष्ट्र बैंकले शेयर धितो कर्जा सीमा तोक्यो । ४ करोड र १२ करोड रूपैयाँका कर्जा सीमाले शेयर बजारलाई लामो समयसम्म असर पारिरह्यो । लगानी गरेका लगानीकर्ताहरू ‘प्यानिक’ हुँदै सस्तो मूल्यमा शेयर बेचेर बाहिरिन थाले, बजारले विभिन्न आरोह-अवरोह खेप्यो । बजार १८ सय १० को विन्दुसम्म यो बीचमा झर्‍यो ।

दुई ठूला पार्टीको मिलन र सेन्टिमेन्ट पुँजी बजार

२०७८ सालदेखि आरोह-अवरोह झेल्न पुगेका शेयर लगानीकर्ताहरूलाई दुई ठूला दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा (एमाले) बीच गत असार १६ मा सत्ता समीकरणपछि भने बजारले नयाँ उचाइको सिँढी चढ्न थाल्यो । विशेषगरी नेपालको पुँजी बजारमा कम्पनीको वित्तीय विवरणले भन्दा पनि राजनीतिक पृष्ठभूमिले बढी उत्तारचढाव ल्याएको तथ्यले पुष्टि गर्छ । दुई वर्षदेखि निराश रहेका लगानीकर्ताहरूलाई चालु आर्थिक वर्षको बजेटले औपचारिक रूपमा समेट्न नसके पनि केही सुधार ल्याउने आधारहरू तयार भएका थिए ।

बजेटले पुँजी बजारलाई केही ‘पिकअप’ गरिरहेको अवस्थामा नयाँ दलको मिलनले पहिलो प्राथमिकता पुँजी बजारलाई दियो । विशेषगरी प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले दुई ठूला दल मिल्नुको कारण आम जनताको निराशालाई चिर्ने भनिएकामा पहिलो काम शेयर बजारबाटै सुरू गर्ने रणनीति लिए ।

बजारमा ‘बुल’को भरपुर फाइदा लगानीकर्ताहरूले उठाइरहेको अवस्थामा तीन वर्षदेखि तीनवटा अर्थमन्त्री फेरिदाँ पनि नहटेको शेयर धितो कर्जा सीमा दुई दल मिलेसँगै हट्यो । त्यसैले एक पटक अर्थसमिति बैठकमा पूर्वअर्थमन्त्री प्रकाशशरण महतले छेउमै रहेका वर्तमान अर्थमन्त्री पौडेललाई भने,‘मैले पटकपटक कर्जाको सीमा हटाऔं भनेको थिए, तर, उहाँले ( गभर्नरतर्फ संकेत गर्दै) ले अहिले हटाउने बेला भएको छैन भनेर टार्नुभयो, अहिले हटाइदिनु भएछ, बाहिरतिर ट्युनिङ मिलेको भन्दा रहेछन् ।’

बजेटबाट सुरू भएको शेयर बजारको बुलिश यात्राले कारोबार रकम र बजार पुँजीकरणमा समेत नयाँ रेकर्ड बनाउन सफल भएको थियो । त्यसलाई मौद्रिक नीतिले झनै सहज बनाइदियो । करिब ३० अर्बको रूपैयाँको ऐतिहासिक कारोबार भयो । नेप्से सूचकले २०७८ को विन्दु भने अझै भेट्न सकेको देखिएन । प्रधानमन्त्रीले पटकपटक शेयर बजारबाट मन जित्ने प्रयास गरे पनि सफल भएनन्, बजार घट्न थालेपछि अर्थमन्त्री पौडेल नेप्सेको ढोकासम्म पुगेर फर्किएको धेरै भएको छैन । हुन त कतिपय लगानीकर्ताहरू यसलाई ‘करेक्शन’ पनि भन्ने गर्छन् । बजार करेक्शन हुँदै अघि बढ्नु नै बजार बलियो हुनु पनि हो । तर, दुई पटकको करेक्शनमै बजार एक महिनामा करिब १३ सय अंकले बढ्नु भनेको सेन्टिमेन्टको भूमिका ठूलो रहेको जानकारहरू बताउँछन् ।

सेन्टिमेन्टसँगै घट्दै बजार

बजेटदेखि बढ्दै गएको सेन्टिमेन्टलाई नयाँ सरकारले थप उचाइमा पुर्‍याउने काम गर्‍यो । त्यसपछि आएको मौद्रिक नीति बजारलाई एक तहको नयाँ विन्दुमा छोड्न प्रयत्नशील देखिन्थ्यो । निराशालाई चिर्न पुँजी बजारमा सुधारलाई प्राथमिकता दिएको देखिन्थ्यो । अर्थमन्त्री पौडेल पुँजी बजार अर्थतन्त्रको ‘ऐना’ भन्न छुटाउँदै थिए । तर, अत्तरको वासना केही समयका लागि मात्र रहन्छ भन्ने अहिलेको पुँजी बजारले चरितार्थ गरेको छ । जसरी बजार बढेर ३ हजारको परीक्षण गरेर फर्कियो, त्यसैगरी बजार अपेक्षाअनुसार काम नगरेको भन्दै दुई ठूला दलप्रतिको सेन्टिमेन्ट घट्दै गएको छ । पुँजी बजारले पनि पुरानै विन्दुमा फर्किने छाँट देखिइरहेको छ । हाल नेप्से सूचक २ हजार ५ सयको मनोवैज्ञानिक विन्दुमा कायम छ ।