नेपाल क्लियरिङ हाउसले डिजिटल भुक्तानी द्रुत, सहज र सुरक्षित गराउन खेलेको भूमिका

काठमाडौं । नेपाल क्लियरिङ हाउस लिमिटेड (एनसीएचएल) नेपाल राष्ट्र बैंकको पहलमा स्थापना भएको एक वित्तीय संस्थान हो, जसले मुलुकको भुक्तानी प्रणालीलाई डिजिटल तथा आधुनिक बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको छ । पछिल्लो समय बढ्दो सुरक्षा जोखिमलाई चिर्दै यसले भुक्तानी सेवालाई प्रभावकारी बनाएको छ । यसका सेवाहरूको प्रयोग बढ्दै गएसँगै नेपालको वित्तीय क्षेत्र थप सशक्त हुँदै गइरहेको छ । क्यासलेस कारोबारलाई प्रवर्द्धन गर्दै समग्र अर्थतन्त्रलाई डिजिटल युगमा रूपान्तरण गर्ने दिशामा एनसीएचएलले खेलेको भूमिका अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ ।

दूरदराजका नागरिकहरूले पनि डिजिटल माध्यमबाट बैंकिङ सेवा उपभोग गर्न पाउने भएका कारण बैंकिङ पहुँच विस्तार भएको छ । त्यस्तै यो प्रणालीले सरकारी राजस्व संकलन तथा पारदर्शिता सुधार गरेको छ । कर तथा अन्य भुक्तानीहरू अनलाइन हुने भएकाले अनियमितताको सम्भावना कम भएको छ ।

यसले बैंकहरूबीच कागजी चेक विनिमय गर्ने झन्झट हटाइदिएको छ । प्रत्यक्ष बैंक खाताबाट अनलाइन तथा मोबाइल भुक्तानी गर्न मिल्ने सुविधा प्रदान गरिरहेको छ । यसबाट सरकारी कर, बीमा, मोबाइल रिचार्ज, विद्युत् तथा पानी महसुल जस्ता भुक्तानी गर्न सकिन्छ ।

ठूलो परिमाणको रकम तुरून्तै ट्रान्सफर गर्न मिल्ने भएकाले पनि यो प्रभावकारी मानिएको छ । मुख्य रूपमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूका लागि उपयोगी हुने हुँदा संस्थागत भुक्तानी तथा कर्मचारीको तलब भुक्तानीका लागि प्रयोग गरिने डिजिटल प्रणाली यसमा समाविष्ट छ ।

नेपाल क्लियरिङ हाउसले नेपालमा डिजिटल भुक्तानी तथा बैंकिङ प्रणालीलाई आधुनिक तथा सुरक्षित बनाउने महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ । यसका सेवाहरू प्रयोग गरेर बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले आफ्नो कारोबार छिटो, भरपर्दो र कुशल रूपमा सञ्चालन गर्न सक्छन् ।

नेपाल क्लियरिङ हाउसको स्थापना तथा यसका डिजिटल भुक्तानी प्रणालीहरूले नेपाली वित्तीय प्रणालीमा महत्त्वपूर्ण प्रभावहरू पारेका छन्, जस्तैः

छिटो र सुरक्षित वित्तीय कारोबार

क्लियरिङ हाउसमार्फत बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूबीचको भुक्तानी प्रक्रिया छिटो, सहज र सुरक्षित बनेको छ । यसले व्यवसायहरू, ग्राहकहरू तथा सरकारी निकायहरूलाई समयमै भुक्तानी गर्न सक्षम बनाएको छ ।

क्यासलेस अर्थतन्त्रको प्रवर्द्धन

विभिन्न डिजिटल प्रणालीहरूले नगदरहित भुक्तानीलाई प्रवद्र्धन गरेको छ, जसले नेपालको डिजिटल अर्थतन्त्रको विकासमा ठूलो टेवा पुर्‍याएको छ ।

व्यावसायिक वातावरणको सुधार

ठूला तथा साना व्यवसायहरूका लागि डिजिटल भुक्तानी समाधानहरूले नगद कारोबारलाई प्रतिस्थापन गरी वित्तीय प्रवाहलाई छरितो तथा व्यवस्थित बनाएको छ ।