सिमेन्टमा दुई ठूला कम्पनीको उदय

काठमाडौं – बन्दाबन्दीले व्यवसायीहरू लगानी गर्न ‘पर्ख र हेर’को अवस्थामा रहेको समयमा दुई सिमेन्ट उद्योगले भने अर्बौं लगानी थप गरेका छन् । विगत १५ वर्षदेखि दर्तामा मात्रै सीमित दाङ सिमेन्टले ३ वर्षभित्र सिमेन्ट र क्लिंकर उत्पादन गर्ने लक्ष्यसहित रू। ३२ अर्ब ५० करोड लगानी स्वीकृत गराएको छ भने सम्राट सिमेन्ट उद्योगले क्लिंकर र सिमेन्ट उत्पादन क्षमता विस्तार गर्न रू। ८ अर्ब ५ करोड थप गरेर रू। १५ अर्ब ५ करोड लगानी स्वीकृत गराएको छ ।

सिमेन्ट तथा क्लिंकर उद्योगमा नेपाल आत्मनिर्भर भएको भनिइरहेका बेला अहिले पुराना यी दुई उद्योग अघि आएका हुन् । यी दुई सिमेन्ट उद्योग प्रदेश नं। ५ को दाङ जिल्लामा रहेका ठूला सिमेन्ट उद्योगमध्येमा पर्छन् । लगानी बोर्ड नेपालले यी दुई ठूला उद्योगको लगानी असार ५ गते स्वीकृत गरिसकेको छ । यससँगै सिमेन्ट उद्योगमा कुल रू। ४७ अर्ब ५५ करोड लगानी थपिँदै छ ।

२०७० मा उद्योग विभागमा दर्ता भएको सम्राट सिमेन्टले त्यति बेला क्लिंकरसमेत उत्पादन गर्ने भन्दै रू। ७ अर्बको लगानी स्वीकृत गराएको थियो । हाल सिमेन्ट मात्रै उत्पादन गर्दै आएको यस कम्पनीले अहिले लगानी थप गरेसँगै उद्योगले क्लिंकरसमेत उत्पादन गर्ने बताएको छ । उद्योगका अध्यक्ष मुकुन्दप्रसाद तिमिल्सिनाले ३ वर्षअघि क्लिंकर किनेर सिमेन्ट उत्पादन थालिएको भए पनि पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन नभएको बताए । यसमा दाङका स्थानीयको ५० प्रतिशत शेयर रहेको छ ।

‘उद्योगबाट प्रतिदिन ३० हजार बोरा सिमेन्ट उत्पादन हुँदै आएको छ,’ तिमिल्सिनाले भने, ‘क्लिंकर उत्पादन गर्ने तयारी अन्तिम चरणमा पु¥याएका छौं, ३ महीनामा क्लिंकर उत्पादन गर्दै छौं ।’ उद्योगबाट साढे ६ मेगावाट बिजुलीसमेत उत्पादन हुने र त्यो बिजुली उद्योगमै खपत हुने उनले जानकारी दिए । दर्ताको ७ वर्षपछि उद्योगले दोब्बरभन्दा बढी लगानी थप गरेर क्षमतासमेत विस्तार गरेको छ ।

सम्राटकोे पहिला दर्ता हुँदा प्रतिदिन १८ सय टन सिमेन्ट उत्पादन क्षमता थियो । लगानी वृद्धि भएसँगै यसले प्रतिदिन ४५ सय टन क्लिंकर र ३६ सय टन सिमेन्ट उत्पादन गर्ने तिमिल्सिनाको भनाइ छ । कम्पनीले हाल ३० देखि ४० प्रतिशत क्षमतामा मात्रै सिमेन्ट उत्पादन गर्दै आएको छ । जनशक्ति, कच्चा पदार्थको व्यवस्थापन र भारतबाट प्राविधिक आएपछि पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन गरिनेछ ।

सम्राटले क्लिंकर उत्पादनका लागि दाङ र रोल्पामा चुनढुंगा खानीसमेत लिइसकेको छ । हाल कम्पनीले १५० जनालाई रोजगारी दिएको छ भने क्षमता विस्तारपछि ५०० जनाले रोजगारी पाउनेछन् ।

दाङ सिमेन्टले लगानीका लागि सैद्धान्तिक सहमति पाए पनि शून्यबाट काम शुरू गर्नुपर्ने छ । कानूनी प्रक्रिया पूरा गरेर ३ वर्षसम्ममा उत्पादन शुरू गर्ने लक्ष्य दाङ सिमेन्टले लिएको छ । तत्कालीन अम्बुजा सिमेन्टले परियोजना ल्याउन नसकेपछि भारतीय कम्पनीले यो कम्पनी किनेको थियो । द्वन्द्व कालमा काम गर्ने वातावरण नभएपछि उक्त कम्पनीले काम नै रोकेको थियो । सो समयमा केही जग्गा खरीद र कम्पनी दर्ताबाहेक केही काम हुन नसकेको उद्योगका एक अधिकारीले बताए ।

भारतीय कम्पनी अम्बुजा ग्रूपको लगानी रहेकोमा अहिले यसको शेयर चिनियाँ कम्पनी होङसी सिमेन्टसँग आबद्ध भएको हङकङ रेडलाइनले किनेको छ । लगानीसमेत उल्लेख्य वृद्धि भएको यस उद्योगले ६ हजार टन प्रतिदिन उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखेको छ । उद्योग दर्ता गर्दा प्रतिदिन १२ सय टन सिमेन्ट उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखेको उक्त उद्योगले थप लगानीबाट क्लिंकर बनाएर सिमेन्ट उत्पादन गर्ने ती अधिकारीको भनाइ छ ।

क्लिंकर उत्पादन गर्ने र बढी भएमा अन्य कम्पनीलाई विक्री गर्ने योजनासमेत बनाएको छ । उनले भने, ‘अहिले हामीले शून्यबाट काम गर्नेछौं, अहिले बोर्डबाट सैद्धान्तिक सहमति मात्रै पाएका छौं ।’ उनका अनुसार कम्पनी दर्ता भए पनि काम नभएको र अहिले पश्चिम क्षेत्रमा विकासको सम्भावना पनि उच्च रहेकाले लगानी गर्न उक्त कम्पनी इच्छुक देखिएको हो । लगानी चुनौतीपूर्ण देखिए पनि उच्च प्रविधिको प्रयोग हुने भएकाले कम लागतमा सिमेन्ट तथा क्लिंकर उत्पादन गर्न सकिने र अरूको तुलनामा कम मूल्यमा पनि विक्री गर्न सकिने उनको भनाइ छ । अहिले निर्माणको कुनै काम भएको छैन भने कारखानाको काम पनि हुन सकेको छैन । उद्योग सञ्चालनमा आउँदा ५०० भन्दा बढी मानिसले प्रत्यक्ष रोजगारी पाउने उनको भनाइ छ ।
-अभियान दैनिक हिमा वि।क।