पुनरागमन महिला आप्रवासीहरूका लागि पुनः एकीकरणको चुनौति र अवसर

काठमाडौं, १७ मंसिर – लिंग-आधारित हिंसा २०२० विरुद्ध १६ दिने सक्रियताका मनाउदैं जोन्टा क्लब काठमाडौंले नेपाल चेम्बर अफ कमर्स एन्ड इंडस्ट्रीज (एफएनसीसीआई), अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आईएलओ), माइग्रेसनका लागि अन्तर्राष्ट्रिय संगठन (आईओएम) र पौराखी नेपाल, कुमारी बैंक लिमिटेड र रोयल थाई दूतावास नेपालको सहकार्य गरेर २५ नोभेम्बरदेखि १० डिसेम्बरसम्म दुवै औपचारिक र अनौपचारिक क्षेत्रमा काम गर्ने महिलामा हुने हिंसा अन्त्य गर्न जनचेतना जगाउने अभियान शुरु गरेको छ । यस अभियानको नारा “अरेंज अफ द वल्र्डः फन्ड, रेस्पोन्ड,प्रिभेन्ट र कन्ट्रोल” “हिंसा र उत्पीडनबाट मुक्त कार्यको विश्वः एक अधिकार र एक दायित्व” रहेको छ ।

डिसेम्बर १, २०२० मा १६ दिने अभियानको एक हिस्साको रूपमा, “पुनरागमन महिला आप्रवासीहरूका लागि पुनः एकीकरणको चुनौती र अवसर” मा एक भर्चुअल प्यानल छलफल आयोजना गरिएको थियो । सेशनका लागि विशिष्ट प्यानलिस्टहरू राजन श्रेष्ठ, कार्यकारी निर्देशक, वैदेशिक रोजगार पदोन्नती बोर्डस, मन्जू गुरुङ, सह—संस्थापक र रणनीतिक सल्लाहकार, पौराखी नेपाल, नेहा चौधरी, राष्ट्रिय परियोजना संयोजक, इन्टीग्रेटेड प्रोग्राम अन फेयर रिक्र्युटमेन्ट, आईएलओ नेपाल, आईओएम नेपालकी प्रवासी संरक्षण र सहयोग फोकल पर्सन पूर्णिमा लिम्बू र रचना भट्टराई, कार्यक्रम विश्लेषक, यूएन वुमन रहेका थिए । सेशनको संचालन कुमार यात्रु, वरिष्ठ पत्रकार र मिडिया कोर्डिनेटर, पौरखी नेपालले गरेका थिए ।

एक भिडियो “जीवन परिवर्तन हुँदैछः ई-रिक्शा मार्फत एक पहल” सहभागीहरूलाई देखाइयो । भिडियोले ई-रिक्शा पहलहरूले कसरी पुनरागमन केही प्रवासी महिलाहरूको जीवनलाई समाजमा पुनः एकीकृत गर्न र उनीहरूलाई आर्थिक सशक्त बनाउन मद्दत पु¥याएको कुरा प्रकाश पारेको छ ।

पौरखी नेपालकी सह-संस्थापक र रणनीतिक सल्लाहकार मन्जू गुरुङले महिला आप्रवासी कामदारहरूको पुनः एकीकरणको लागि आर्थिक र सामाजिक सशक्तिकरणको महत्वमाथि प्रकाश पारिन् । उनले अन्तर्निहितता बुझ्नु पर्ने आवश्यकतालाई र त्यस अनुरूप कार्यक्रमहरू विकास गर्नुपर्ने पनि प्रकाश पारिन् । उनले पौरखी नेपालले प्रवासी महिलाहरूको पुनर्गठनलाई अवसरको रुपमा लिई विभिन्न सरकारी कार्यक्रम र निकायहरुसंग समन्वय गरिरहेकी बताइन् ।
युएन वुमनकी कार्यक्रम विश्लेषक रचना भट्टराईले महिला प्रवासी कामदारहरूको पुनः एकीकरणको लागि परिवारका सदस्यहरू र समुदायका सदस्यहरूको सहयोगको महत्वमा जोड दिइन । उनले आप्रवासी महिलाका परिवारका सदस्यहरूले अन्ततः पौरखी र युएन वुमनको ई—रिक्शा पहलमा उनीहरूको संलग्नताको र परिवारमा उनीहरूको आर्थिक योगदानको सराहना गरिन् ।

आईओएम नेपालकी प्रवासी संरक्षण तथा सहयोग फोकल पर्सन पूर्णिमा लिम्बले, “वैदेशिक रोजगारबाट फर्केर आएकाहरु, विषेशगरी महिलाहरुका लागि पुनःएकीकरणको कार्यक्रम ल्याउँदा सम्पूर्ण पाटोहरु समेटिएको, लैंगिक संवेदनशीलता रहेको हुनुपर्छ र व्यक्ति, परिवार, समुदाय तथा संरचनात्मक पक्षहरुलाई ध्यान दिनुपर्छ ।”

नेहा चौधरी, राष्ट्रिय परियोजना समन्वयक, इन्टीग्रेटेड प्रोग्राम अन फेयर रिक्र्युटमेन्ट, आईएलओ नेपालले प्रकाश पारिन्, “सफल पुनर्संरचना कार्यक्रमले प्रवास एक लंैगिक प्रक्रिया हो भनेर बुझ्दछ, महिला प्रवासी कामदारहरूको विशिष्ट पुनः एकीकरण आवश्यकतालाई ध्यानमा राख्छ र यसको निर्माणमा उनीहरूको आवाज समावेश भएको सुनिश्चित गर्दछ । पुनः एकीकरण कार्यक्रम र अन्य वित्तीय सेवाहरूमा नेपाली पुनरागमन प्रवासी महिलाहरूको पहुँच बृद्धि गर्न, यी सेवाहरूको पहुँचको प्रक्रियामा तिनीहरूको कलंक हटाउन महत्वपूर्ण छ, अवसर सिर्जना गर्दा कामको लैंगिक रुढिवादीलाई चुनौती दिने र यस प्रक्रियामा महिलाले स्वतन्त्र रूपमा काम गर्न सक्ने वातावरण सृजना गर्न महत्त्वपूर्ण छ जहाँ महिलाहरुले काममा र घरमा हिंसा र उत्पीडन बिना नै काम गर्न सक्छन् । सबै सरोकारवालाहरुसँग मिलेर काम गर्नु र स्थानीय सरकारको भूमिका अभिवृद्धि गर्नु महत्वपूर्ण छ ।”

राजन श्रेष्ठ, वैदेशिक रोजगार प्रवर्द्धन बोर्डका कार्यकारी निर्देशकले निः शुल्क कौशल विकास र वित्तीय साक्षरता प्रशिक्षण र स्वदेशी महिला प्रवासी कामदारहरूका लागि अन्य कार्यक्रमहरूबारे बताए । श्रेष्ठले पुनस्थापना कार्यक्रम सबैमा पुग्न सुनिश्चित गर्नका लागि देशका ७७ जिल्लाहरुमा छरिएका महिला आप्रवासीहरुको तथ्यांक संकलन गर्नुपर्ने आवश्यकता बारे पनि बताए । श्रेष्ठले यसको प्रभावकारिता र दिगोपनका लागि सबै सरोकारवालाहरुसंग मिलेर राष्ट्रिय पुनएकिकरण नीति, योजना र कार्यक्रम बनाउनु पर्नेमा जोड दिए । उनले थप थपे, एफईपीबीले स्थानीय सरकारसँग मिलेर स्थानीय तहमा पुनः एकीकरणका लागि नीति र कार्यक्रम बनाउने छ ।
दर्शकहरु बाट प्राप्त प्रश्नहरुको उत्तर प्यानलिस्टहरुले दिए ।

सरकारी अधिकारीहरू, द्विपक्षीय संगठनहरू, गैरसरकारी संस्थाहरू, औपचारिक क्षेत्रका प्रतिनिधिहरू, देशका विभिन्न ठाउँबाट आएका आप्रवासी कामदारहरूका लागि काम गरिरहेका संगठनहरू, मिडियाका सहकर्मीहरू र गन्तव्य मुलुकका आप्रवासी कामदारहरू लगायत करिब १०० आमन्त्रित व्यक्तिहरू जोन्टा क्लब काठमाडौंको फेसबुक पेजमार्फत यस कार्यक्रममा प्रत्यक्ष जोडिएका थिए ।

सन् १९१९ ्मा स्थापित जोन्टा इन्टरनेशनल पेशेवरहरू को एक अग्रणी विश्वव्यापी संगठन हो, जो सेवा र वकालत मार्फत महिला विश्वव्यापी सशक्तीकरणमा लागि परेको छ । यसले यस्तो विश्वको कल्पना गरेको छ जहाँ महिलाको अधिकारलाई मानव अधिकारका रूपमा मान्यता दिइनेछ र हरेक महिला आफ्नो पूर्ण सम्भावना प्राप्त गर्न सक्षम छन् । यस्तो संसारमा महिलाको सबै स्रोतमा पहुँच छ, पुरुषसँग समान आधारमा निर्णय लिने स्थितिमा प्रतिनिधित्व हुन्छ र कुनै पनि महिला हिंसाको डरमा बस्दैनन् ।

जोन्टा इन्टरनेसनलको छाता र दर्शन अन्तर्गत, जोन्टा क्लब काठमाडौं २०१२ मा काठमाडौंमा कानुनी रूपमा दर्ता गरिएको एनजीओको रूपमा स्थापित भएको हो । यस क्लबलाई विभिन्न पेशागत पृष्ठभूमिका ५४ जना महिलाले प्रतिनिधित्व गर्दछन्, जसले महिलाको स्थिति प्रगतिका लागि जोन्टामा स्वेच्छाले काम गरिरहेका छन् । क्लबको उद्देश्य आर्थिक, शिक्षा, स्वास्थ्य, र युवा र महिला विरुद्ध हुने हिंसामा सम्बन्धित मुद्दा सेवा र वकालत मार्फत सुधार गर्नु हो । नेपाल ६४औं देश हो जुन आधिकारिक रूपमा चार्टर्ड छ ।