महिला क्रिकेट विश्वकपको फाइनल आज: उपाधिका लागि भारत र दक्षिण अफ्रिका भिड्दै

काठमाडौँ । आइसीसी महिला एकदिवसीय विश्वकपको फाइनल खेल आज हुदैछ । भारतको मुम्बईस्थित डिवाई पाटिल स्टेडियममा हुने फाइनल खेलमा भारत र दक्षिण अफ्रिकाको भिडन्त हुदैछ । यो खेल नेपाली समय अनुसार दिउसो सवा ३ बजेदेखि शुरु हुदैछ ।

भारतले उपाधि खडेरी अन्त्य गर्ने लक्ष्यका साथ तेस्रो पटक एकदिवसीय विश्वकपको फाइनल खेल्नेछ । त्यस्तै दक्षिण अफ्रिकाको भने यो पहिलो फाइनल हो । दुवै देशले अहिलेसम्म विश्वकपको उपाधि नजितेका हुनाले यस पटक महिला विश्वकपको उपाधि नयाँ देशले जित्ने छ ।

यसअघि भारत २००५ र २०१७ मा विश्वकपको फाइनलमा पुगेको थियो । दक्षिण अफ्रिकामा खेलिएको २००५ को विश्वकपको फाइनलमा अष्ट्रेलियाले भारतलाई ९८ रनले पराजित गरेको थियो भने २०१७ मा इङ्गल्याण्डले घरेलु मैदानमा भएको रोमाञ्चक फाइनलमा भारतलाई नौ रनले पराजित गरेको थियो । महिला विश्वकपको पहिलो दुई संस्करणमा लिग चरणको अंकको आधारमा विजेताको निर्णय गरिएको थियो । १९७३ मा इङ्गल्याण्ड र १९७८ मा अष्ट्रेलिया च्याम्पियन बनेको थियो ।

विश्वकपको फाइनल खेलको अभ्यास १९८२ मा सुरु भयो । १९८२ र १९८८ को फाइनलमा इङ्गल्याण्ड अष्ट्रेलियासँग हारेको थियो, तर १९९३ मा न्युजिल्याण्डलाई हराउँदै आफ्नो पहिलो विश्वकप फाइनल जितेको थियो । त्यसपछि न्युजिल्याण्ड भारतमा १९९७ को विश्वकपको फाइनलमा पुगेको थियो, तर अष्ट्रेलियासँग हारेको थियो । यद्यपि, इङ्गल्याण्ड जस्तै टोलीले पनि आफ्नो तेस्रो प्रयासमा सफलता हासिल गर्‍यो, २००० को घरेलु मैदानमा भएको विश्वकप फाइनलमा कट्टर प्रतिद्वन्द्वी अष्ट्रेलियालाई हराउँदै उपाधि जितेको थियो ।

दुवै देशको यस विश्वकपमा फाइनलसम्मको यात्रा:

भारत र दक्षिण अफ्रिकाका लागि फाइनलमा पुग्नु सजिलो थिएन, किनकि दुवै टोलीले सेमिफाइनलमा कठिन चुनौतीको सामना गर्नुपरेको थियो । सेमिफाइनलमा दक्षिण अफ्रिकाले इङ्ल्यान्डसँग सामना गर्यो भने भारतले सात पटकको च्याम्पियन अस्ट्रेलियासँग सामना गर्यो ।

रोचक कुरा के छ भने, समूह चरणमा इङ्ल्यान्डले दक्षिण अफ्रिकालाई पराजित गरेझैं अस्ट्रेलियाले पनि समूह चरणमा भारतलाई हराएको थियो । यसका बाबजुद पनि, भारत र दक्षिण अफ्रिकाले सेमिफाइनलको बाधा पार गर्दै सफलतापूर्वक फाइनलमा पुगेका छन् । अब, दुवै टोली अब आफ्नो पहिलो विश्वकप उपाधिबाट एक कदम टाढा छन् ।

२०२५ महिला विश्वकपमा भारत र दक्षिण अफ्रिकाको यात्रालाई हेर्दा, दुवैले समूह चरणमा राम्रो प्रदर्शन गरेका थिए । दक्षिण अफ्रिका सात खेलबाट १० अंकसहित तेस्रो स्थानमा रह्यो, जसमा पाँच जित र दुई हार थिए । आयोजक भारत सात खेलबाट सात अंकसहित चौथो स्थानमा रह्यो, जसमा तीन जित, तीन हार र एक बराबरी थियो र सेमिफाइनलमा पुग्यो ।

भारतले महिला विश्वकपमा आफ्नो अभियानको सुरुवात वर्षाले प्रभावित खेलमा सह(आयोजक श्रीलंकालाई ५९ रनले पराजित गरेर गरेको थियो । त्यसपछि अर्को खेलमा उनीहरूले कट्टर प्रतिद्वन्द्वी पाकिस्तानलाई ८८ रनले पराजित गरेका थिए । लगातार दुई जितपछि, भारतको अभियानलाई धक्का लाग्यो जब उनीहरूले हारको ह्याट्रिक सामना गरे, जसले गर्दा समूह चरणमा उनीहरूको अभियान समाप्त हुन सक्ने अवस्थामा पुगेको थियो । भारत पहिलो पटक दक्षिण अफ्रिकाको त्यही टोलीसँग तीन विकेटले हारेको थियो जसको विरुद्धमा उनीहरूले आइतबार फाइनल खेल्नेछन् । त्यसपछि उनीहरू अष्ट्रेलियासँग तीन विकेटले र इङ्ग्ल्याण्डसँग चार रनले पराजित भएको थियो । भारतको लागि न्युजिल्याण्ड विरुद्धको खेल जित्नु महत्त्वपूर्ण थियो । खेल दुवै टोलीका लागि भर्चुअल नकआउट थियो, तर स्मृति मन्धाना र प्रतिका रावलको उत्कृष्ट इनिङ्सको साथ भारतीय टोलीले न्युजिल्याण्डको लागि विशाल लक्ष्य राख्यो र वर्षाले प्रभावित खेलमा डिएलएस मार्फत ५३ रनले जित हासिल गर्दै सेमिफाइनलमा स्थान सुरक्षित गर्यो । भारतको अर्को समूह चरणको खेल बंगलादेशविरुद्ध थियो, तर त्यो खेल वर्षाका कारण रद्द भयो ।

त्यस्तै दक्षिण अफ्रिकाको विश्वकप अभियान निराशाजनक सुरुवात भयो । उनीहरूले इङ्ग्ल्याण्ड विरुद्ध १० विकेटको लज्जास्पद हार बेहोरे । यद्यपि, टोलीले त्यसपछि लगातार पाँच खेल जित्दै बलियो पुनरागमन गर्यो । दक्षिण अफ्रिकाले न्युजिल्याण्डलाई छ विकेटले, भारतलाई तीन विकेटले, बंगलादेशलाई तीन विकेटले, श्रीलंकालाई डिएलएस मार्फत १० विकेटले र पाकिस्तानलाई १५० रनले पराजित गर्यो । यद्यपि, उनीहरूले आफ्नो अन्तिम समूह चरणको खेलमा डिफेन्डिङ च्याम्पियन अष्ट्रेलिया विरुद्ध सात विकेटको हार बेहोरे । टोलीको मनोबल अटल रह्यो र सेमिफाइनलमा इङ्गल्याण्डलाई हराउँदै उनीहरूले बलियो पुनरागमन गरे ।

भारत र दक्षिण अफ्रिका महिला विश्वकप फाइनलमा कहिल्यै एकअर्कासँग भिडेका छैनन् । यद्यपि, उनीहरूले महिला विश्वकपमा छ पटक एकअर्कासँग खेलेका छन् । यस प्रतियोगितामा भारत र दक्षिण अफ्रिका बराबरीमा छन्, तीन(तीन पटक जितेका छन् । दुई टोली पहिलो पटक १९९७ मा एकअर्कासँग भिडेका थिए, जहाँ भारतले दक्षिण अफ्रिकालाई पाँच विकेटले पराजित गरेको थियो। त्यसपछि, २००० मा, भारतले आठ विकेटले खेल जितेर विजय हासिल गर्यो । भारतले २००५ मा पनि दक्षिण अफ्रिकालाई चार विकेटले पराजित गरेको थियो ।

१९९७ देखि २००५ सम्म महिला एकदिवसीय विश्वकपमा भारतले दक्षिण अफ्रिकालाई तीन पटक पराजित गरेको थियो भने २०१७ देखि २०२५ सम्म यो टोली विरुद्ध तीन पटक हार बेहोरेको छ । दक्षिण अफ्रिकाले २०१७ मा भारतलाई ११५ रनले र २०२२ मा तीन विकेटले पराजित गरेको थियो। यस पटक पनि दक्षिण अफ्रिकाले समूह चरणमा भारत विरुद्ध जित हासिल गरेको थियो ।