होर्मुज समुद्री मार्ग बन्द गर्ने इरानको चेतावनी, कस्तो पर्छ असर ?

काठमाडौं । इजरायल र इरानबीचको बढ्दो द्वन्द्व र अमेरिकाको प्रवेशपछि विश्वभर तेलको मूल्यलाई लिएर डरको वातावरण छ ।

इरानका तीन आणविक अड्डाहरूमा अमेरिकी आक्रमणपछि इरानले होर्मुजको जलडमरूम बन्द गर्ने योजना बनाएको अनुमान गरिएको छ । यो जलडमरूम एक प्रमुख समुद्री मार्ग हो, जसबाट विश्वव्यापी तेल र ग्यास आपूर्तिको पाँचौं भाग विश्वलाई आपूर्ति गरिन्छ ।

अमेरिकी आक्रमणबाट क्रोधित इरानले होर्मुजको जलडमरूम (फारसी खाडीलाई अरब सागरसँग जोड्ने साँघुरो समुद्री मार्ग) नेभिगेसनका लागि बन्द गर्ने धम्की दिएको छ, ताकि यसले आफ्ना शत्रुहरूलाई दबाब दिन सकोस् । रणनीतिक मामिलाका विज्ञहरू भन्छन्, यदि यस्तो भयो भने, यसले भारत र चीनको ऊर्जा खरिदमा साथै विश्वव्यापी र क्षेत्रीय स्तरमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्नेछ । होर्मुज खुला रहनु सम्पूर्ण विश्वको हितमा रहेको छ ।

होर्मुजको जलडमरूम के हो ?

हर्मुज जलडमरूम विश्वको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण चोकपोइन्टहरू मध्ये एक हो, जहाँबाट विश्वव्यापी तेल र ग्यास आपूर्तिको पाँचौं भाग जान्छ । यसले फारसी खाडीलाई अरब सागर र हिन्द महासागरसँग जोड्छ । यसको सबैभन्दा साँघुरोमा लगभग ३३ किलोमिटर चौडा, नहरले इरान (उत्तर) लाई अरबी प्रायद्वीप (दक्षिण) बाट अलग गर्दछ ।

जलमार्गमा ढुवानी लेनहरू अझ साँघुरो छन्, प्रत्येक दिशामा केवल ३ किलोमिटर चौडा मापन गर्दै, यसलाई आक्रमण र बन्दको खतराको लागि कमजोर बनाउँछ । विश्वव्यापी तेलको लगभग ३० प्रतिशत र विश्वको एक तिहाइ एलएनजी (तरल प्राकृतिक ग्यास) हरेक दिन जलडमरूमबाट ढुवानी गरिन्छ । यसको बन्दले तुरुन्तै विश्वव्यापी आपूर्ति घटाउनेछ, मूल्यहरू बढ्ने अनुमान गरिएको छ ।

क्षेत्रीय महाशक्तिहरू साउदी अरेबिया, इराक, युएई, कतार, इरान र कुवेतबाट तेल निर्यातको ठूलो हिस्सा साँघुरो जलमार्गबाट गुज्रन्छ । एक समय थियो जब पश्चिम, मुख्यतया अमेरिका र युरोप, यसमा निर्भर थिए । फारसी खाडीमा ऊर्जा प्रवाहमा अवरोधहरूबाट यो सबैभन्दा बढी प्रभावित हुन्थ्यो, तर आज परिस्थिति बदलिएको छ, यो मार्ग अवरोध हुदा चीन र एसियाले सबैभन्दा बढी मार खेप्नेछ ।