नोबेल पुरस्कार विजेता भन्छन्– एआईलाई नियन्त्रण गर्न आवश्यक छ

काठमाडौं । आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) को आगमनसँगै यसको सकारात्मक र नकारात्मक परिणामहरूको बारेमा बहस भइरहेको छ । धेरै प्रमुख व्यक्तित्वहरूले यस विषयमा आफ्नो विचार व्यक्त गरेका छन् ।

एक नोबेल पुरस्कार विजेता अर्थशास्त्रीले एआईमा विशाल क्षमता रहेको बताउँदै यसलाई नियन्त्रण गर्नु आवश्यक रहेको धारणा दिएका छन् । २०२५ को अर्थशास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कार विजेता क्यानाडाली प्रोफेसर पिटर होविटले एआईलाई नियन्त्रण गर्न आवश्यक रहेको बताएका हुन् ।

होविटले एआई एक उल्लेखनीय प्रविधि भएको बताउँदै यसले धेरै क्षेत्रहरूलाई रूपान्तरण गर्न सक्ने तर यसले उच्च कुशल जागिरहरूलाई पनि हटाउन सक्ने बताएको न्यूजबटले उल्लेख गरेको छ । उनले एआईलाई अनियमित छोडियो भने यो समाजको लागि हानिकारक हुने चेतावनी पनि दिएका छन् ।

होविटले यसलाई नियन्त्रण गर्न सरकारहरूले नियमहरू लागू गर्नुपर्ने सुझाव दिएका छन् । उनले निजी कम्पनीहरूको हित समाजको हितसँग मेल नखाने र त्यसैले नियमहरू आवश्यक रहेको बताएका छन् ।

होविटले आफ्ना सहकर्मी फिलिप एघियनसँग यस वर्षको अर्थशास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कार प्राप्त गरेका थिए । दुवैले रचनात्मक विनाशको सिद्धान्तमा काम गरेका थिए ।

यस सिद्धान्तअनुसार जब नयाँ र सुधारिएको उत्पादन बजारमा प्रवेश गर्छ, पुराना उत्पादनहरू बेच्ने कम्पनीहरू पछाडि पर्छन् । होविटले एआईले पनि त्यस्तै प्रभाव पार्न सक्ने बताएका छन् । तर, यसले कुन जागिरहरूलाई असर गर्नेछ भन्ने कुरा अझै स्पष्ट छैन । उनले यो बिजुलीको आगमनजस्तै मानव इतिहासको एक प्रमुख क्षण भएको समेत बताएका छन् ।

यस वर्षको तेस्रो नोबेल पुरस्कार अमेरिकी–इजरायली अर्थशास्त्री जोएल मोकिरलाई प्रदान गरिएको थियो । मोकिर ले रोजगारी हटाउनुको सट्टा एआईले मानिसहरूलाई रोचक र चुनौतीपूर्ण काम प्रदान गर्न सक्ने बताएका छन् । उनले प्राविधिक परिवर्तनहरूले रोजगारी मात्र हटाउने नभई तर नयाँ अवसरहरू पनि सिर्जना गर्ने बताएका छन् ।

मोकिरले जनसङ्ख्या वृद्धि हुँदै गइरहेको अवस्थामा काम गर्ने मानिसहरूको सङ्ख्या घट्दै जाँदा रोजगारीको अभाव नहुने, बरु कामदारहरूको अभाव हुन सक्ने बताएका छन् ।