के भारतले रुसबाट तेल किन्न बन्द गरेको हो?

काठमाडौँ । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भारतले रुसबाट तेल आयात गर्न बन्द गर्ने निर्णय गरेको दाबी गरेका थिए । तर, भारतले रुसका आपूर्तिकर्ताहरूबाट तेल खरिद गर्न जारी राख्ने बताइएको छ । भारतीय मिडियाहरुले रुसबाट तेल खरिद गर्ने भारतको निर्णय मूल्य, कच्चा तेलको गुणस्तर, रसद र आर्थिक कारणहरूमा आधारित रहेको उल्लेख गर्दै यो जारी रहेको बताएका छन् ।अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले जुलाई ३० मा भारतमाथि २५ प्रतिशत कर लगाउने घोषणा गरेका थिए । यो कर अगस्ट १ देखि लागू हुने थियो, तर त्यसपछि ट्रम्पले यसलाई अगस्ट ७ सम्मका लागि स्थगित गरे । कर घोषणा गर्दै ट्रम्प सरकारले भारतले रुसबाट कच्चा तेल खरिद गरिरहेको बताए, जसले रुसलाई ठूलो आर्थिक सहयोग गरिरहेको छ र त्यसैका कारण रुसले युक्रेनमाथि आक्रमण जारी राखेको छ ।

अमेरिकाले भारतलाई रुसबाट तेल नकिन्न आग्रह गरेको थियो । ट्रम्पले शनिबार भारतले अब रुसबाट तेल नकिन्ने दाबी गरे ।ट्रम्पले भनेका छन्- ‘मेरो बुझाइ यो हो कि भारतले अब रुसबाट तेल किन्ने छैन । मैले यो सुनेको छु, मलाई थाहा छैन यो सत्य हो कि होइन। तर यो राम्रो कदम हो । अब हामीले हेर्नुपर्छ के हुन्छ ।शुक्रबार जब विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता रणधीर जयसवाललाई भारतले रुसबाट तेल नकिन्ने सम्भावनाको बारेमा प्रश्न गरिएको थियो, उनले सावधानीपूर्वक जवाफ दिए, ‘हामी अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा तेलको उपलब्धता र त्यसबेलाको विश्वव्यापी अवस्थाको आधारमा निर्णय लिन्छौं । जहाँसम्म तपाईंको प्रश्नको कुरा छ, मलाई यसको बारेमा थाहा छैन।’रूस विश्वको दोस्रो ठूलो कच्चा तेल उत्पादक हो, दैनिक तेल उत्पादन प्रति दिन लगभग ९।५ मिलियन ब्यारेल छ । यो विश्वव्यापी मागको लगभग १० प्रतिशत हो । रूस विश्वको दोस्रो ठूलो निर्यातकर्ता पनि हो, जसले प्रति दिन लगभग ४।५ मिलियन ब्यारेल कच्चा तेल र प्रति दिन २।३ मिलियन ब्यारेल प्रशोधित उत्पादनहरू निर्यात गर्दछ ।

सन् २०२२ मा रूस-युक्रेन युद्ध सुरु भएपछि, रूसी तेल बजारबाट बाहिरिने सम्भावना थियो, जसले विश्वव्यापी रूपमा तेलको मूल्य बढ्ने सम्भावना बढाएको थियो । यद्यपि, तेल आपूर्तिमा केही अवरोधका कारण, मार्च २०२२ मा कच्चा तेलको मूल्य प्रति ब्यारेल १३७ अमेरिकी डलर पुगेको थियो । यस चुनौतीपूर्ण वातावरणमा, भारतले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डहरू पालना गर्दै रूसबाट तेल खरिद गर्न जारी राख्यो । भारतले आफ्नो तेल आवश्यकताको ८५ प्रतिशत आयात गर्छ र विश्वको तेस्रो ठूलो ऊर्जा उपभोक्ता देश हो ।समाचार एजेन्सी एएनआईले रूसी तेललाई कहिल्यै प्रतिबन्ध नलगाइएको र रूसको राजस्व सीमित गर्दै विश्वव्यापी ऊर्जा आपूर्ति सुनिश्चित गर्न यसलाई जी ७ -इयु मूल्य-क्याप संयन्त्र अन्तर्गत राखिएको उल्लेख गरको छ ।

भारतले एक जिम्मेवार विश्वव्यापी ऊर्जा उपभोक्ता देशको रूपमा काम गरेको र तेल बजार तरल र मूल्य स्थिर रहने कुरा सुनिश्चित गरेको रिपोर्टमा उल्लेख छ । भारतको खरिद पूर्ण रूपमा वैध र अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड भित्र रहेको दाबि छ । भारतले ओपेक देशहरूले तेल उत्पादन कटौतीको समयमा छुटमा रूसी कच्चा तेल किनेको थिएन भने, विश्वव्यापी तेलको मूल्य मार्च २०२२ मा प्रति ब्यारेल १३७ अमेरिकी डलर भन्दा धेरै बढ्न सक्थ्यो । यसले विश्वभर मुद्रास्फीति निम्त्याउने थियो । जब भारतले रूसबाट तेल खरिद गर्‍यो, त्यतिबेला इयु रूसी तरल प्राकृतिक ग्यासको सबैभन्दा ठूलो आयातकर्ता थियो, जसले रूसको एलएनजी निर्यातको ५१ प्रतिशत खरिद गर्‍यो । त्यसपछि चीन २१ प्रतिशत र जापान १८ प्रतिशतसँग तेस्रो स्थानमा थियो ।

त्यस्तै, पाइपलाइन ग्यासको लागि, इयुले रूसको ग्यासको ३७ प्रतिशत खरिद गर्‍यो, त्यसपछि चीन (३० प्रतिशत) र टर्की (२७ प्रतिशत) रहेको छ ।&न्ब्स्प्;अर्को तर्फ रूसी तेललाई कहिल्यै प्रतिबन्ध लगाइएको छैन न त अमेरिका वा इयुले अहिलेसम्म प्रतिबन्ध लगाएको छ । भारतीय तेल मार्केटिंग कम्पनीहरूले इरान वा भेनेजुएलाबाट कच्चा तेल किनिरहेका छैनन्, जुन वास्तवमा अमेरिकाले प्रतिबन्ध लगाएको छ । तेल मार्केटिंग कम्पनीहरूले सधैं अमेरिकाले सिफारिस गरेको रूसी तेलको लागि ६० डलरको मूल्य सीमा पालना गर्दै आएका छन् ।