काठमाडौं । रुसले आफ्नो एकमात्र ‘श्रापित’ विमानवाहकलाई अन्तिम बिदाइ गर्ने तयारी गरिरहेको छ ।
सोभियत मूलको एडमिरल कुज्नेत्सोभलाई अब निष्क्रिय पार्ने तयारी भइरहेको छ । अर्थात्, यदि यसलाई निष्क्रिय पारियो भने रुस विश्वको महाशक्ति हुनेछ जससँग कुनै पनि विमानवाहक हुने छैन ।
यदि यसो भयो भने रुसी नौसेना आधिकारिक रूपमा एक उन्नत सैन्य शक्ति बन्नेछ जससँग कुनै पनि विमानवाहक हुने छैन । लामो समयदेखि मर्मत र प्राविधिक स्तरोन्नतिको प्रक्रियामा रहेको एडमिरल कुज्नेत्सोभ अब रुसी रक्षा मन्त्रालयको लागि बोझ बनेको छ र यसलाई सेवाबाट हटाउन गम्भीर विचार गरिँदै छ ।
रुसी नौसेनाको एडमिरल कुज्नेत्सोभ २०१८ देखि ओभरहल भइरहेको छ । अघिल्ला रिपोर्टहरूले विमानवाहक धेरै वायु रक्षा प्रणालीहरूले सुसज्जित थियो, नयाँ पावर प्लान्ट स्थापना गरिनेर यसको क्याटापल्टहरू मर्मत गरिने बताइएको थियो र यसलाई लडाइँका लागि तयार बनाउन उन्नत रुसी हतियारहरू तैनाथ गरिने बताइएको थियो, तर अब पछिल्ला रिपोर्टहरूले रुसले यो विमानवाहकबाट छुटकारा पाउने निर्णय गरेको छ ।
रुसी पत्रिका इज्वेस्टियाले जुलाई ११ मा रिपोर्ट गरेअनुसार अब रुसी रक्षा मन्त्रालयले एडमिरल कुज्नेत्सोभ विमानवाहकलाई स्तरोन्नति गर्ने विचार त्यागेको छ । रिपोर्टले नाम नखुलाइएको स्रोतलाई उद्धृत गर्दै ओभरहल र आधुनिकीकरण कार्यक्रम अब स्थगित गरिएको बताएको छ ।
रिपोर्टअनुसार वरिष्ठ रुसी नौसेना अधिकारीहरूले देशको एकमात्र विमानवाहकको निष्क्रियीकरणलाई समर्थन गरिरहेका छन् । रुसी नौसेनालाई परम्परागत विमान वाहकको आवश्यकता नभएको र अहिले विमानवाहकहरू आधुनिक हतियारहरूले सजिलै नष्ट गर्न सकिने हुनाले अब यसलाई बन्द गर्न लागिएको बताइएको छ ।
विमानवाहकहरू अब उच्च–तीव्रता युद्ध परिस्थितिहरूमा कमजोर साबित हुन सक्ने बताइएको छ । यद्यपि, तिनीहरूसँग विभिन्न प्रकारका मिसनहरू गर्ने शक्ति छ, विशेष गरी आपूर्ति शृङ्खलाहरू कायम राख्ने र समुद्रमा अतुलनीय गतिशीलता प्रदान गर्ने, तिनीहरूलाई अत्याधुनिक क्षेप्यास्त्रहरूबाट निरन्तर जोगाउन अब असम्भव छ ।
एडमिरल कुज्नेत्सोभ विमानवाहक १९८५ मा सोभियत सङ्घको समयमा सुरू गरिएको थियो । तर यो कहिल्यै सोभियत सङ्घको अपेक्षाहरू पूरा गर्न सकेन । यो सधैं केही समस्याहरूमा फसिरह्यो, त्यसैले यसलाई ‘श्रापित जहाज’ भनियो । यसलाई १९९१ मा रुसी नौसेनालाई हस्तान्तरण गरिएको थियो र यो जहाज धेरै वर्षसम्म रुसको सैन्य समुद्री शक्तिको प्रतीक रह्यो । यसको अवस्था कहिल्यै अमेरिकी वा फ्रान्सेली विमानवाहकहरूको जस्तो थिएन । यसको अन्तिम परिचालन तैनाती २०१६ मा सिरियामा थियो, जहाँ यसका लडाकु विमानहरूले आतङ्ककारीहरूमाथि सयौं आक्रमणहरू गरे । त्यसबेलादेखि यो जहाज दुर्घटना, आगजनी, प्रविधि विफलता र बारम्बार मर्मतसँग सङ्घर्ष गरिरहेको छ । यसकारणले गर्दा यसलाई रुसको ‘श्रापित जहाज’ पनि भनिन्छ ।
यसको मर्मत प्रक्रिया २०१८ मा फेरि सुरू भयो, तर त्यसबेलादेखि यो कहिल्यै डकबाट बाहिर निस्कन सकेको छैन । मर्मतको क्रममा यसको तैरिरहेको डक एक पटक डुब्यो, जसले गर्दा जहाजको डेकमा २०० वर्ग फिटको प्वाल पर्यो । २०१९ मा यो विमानवाहकमा ठूलो आगलागी भयो, जसमा दुई जनाको मृत्यु भयो र १४ जना घाइते भए । २०२२ मा फेरि आगो लाग्यो । यी घटनाहरूले एडमिरल कुज्नेत्सोभको मर्मत प्रक्रियालाई अझ लामो र महँगो बनायो । साथै, यसको प्राविधिक पूर्वाधार पनि पुरानो भएको छ, जसमा नयाँ इलेक्ट्रोनिक प्रणालीहरू स्थापना गर्न धेरै गाह्रो भएको छ, तर यसको इञ्जिन पनि बदल्न आवश्यक छ र यसको इञ्जिन युक्रेनी कम्पनी जोर्या–माशप्रोयेक्टले मात्र बनाउन सक्छ ।
FACEBOOK COMMENTS