गूगलको छलाङ : अन्तरिक्षमा एआई डेटा सेन्टर निर्माणको योजना

काठमाडौं । गूगलले विश्वका सबै प्राविधिक कम्पनीहरूलाई चकित पार्न सक्ने एउटा ठूलो परियोजना सुरू गर्न लागेको छ । गूगलले अन्तरिक्षमा सौर्य ऊर्जाबाट चल्ने एआई डेटा सेन्टर बनाउने योजना बनाएको विषय बाहिर आएको छ ।

यी डेटा सेन्टरहरू पृथ्वीको तल्लो कक्षमा उपग्रहको रूपमा उड्नेछन् । यी उपग्रहहरू गूगलको एआई चिप्सले सुसज्जित हुनेछन् । यो परियोजनालाई ‘प्रोजेक्ट सनक्याचर’ नाम दिइएको छ, जसको अर्थ ‘सूर्यको प्रकाश कब्जा गर्ने’ हो ।

गूगल अन्तरिक्षमा उपग्रहहरूको एक तारामण्डल निर्माण गर्न चाहन्छ । यी उपग्रहहरूले सूर्यको प्रकाशबाट बिजुली उत्पादन गर्नेछन् । तिनीहरू गूगलको टेन्सर प्रशोधन एकाइहरूले सुसज्जित हुनेछन्, जसले एआईको लागि काम गर्नेछ । उपग्रहहरू आपसमा जोडिनेछन् र आवश्यक परेमा पृथ्वीमा पनि जडान गर्न सक्षम हुनेछन् । यसले अन्तरिक्षमा एक प्रकारको एआई डेटा सेन्टर सिर्जना गर्नेछ ।

द भर्जको रिपोर्टअनुसार, गूगलले उपग्रह निर्माता प्लानेट ल्याब्स नामक कम्पनीसँग सहकार्य गरिरहेको छ । सँगै, उनीहरूले २०२७ को सुरूमा अन्तरिक्षमा दुई प्रोटोटाइप उपग्रहहरू पठाउनेछन् । यिनीहरूले हार्डवेयर परीक्षण गर्नेछन् र अन्तरिक्षमा कसरी काम गर्छन् भनेर अवलोकन गर्नेछन् । अन्तरिक्षमा सूर्यको प्रकाश बलियो हुन्छ । सही कक्षमा सौर्य प्यानलहरूले पृथ्वीको भन्दा आठ गुणा बढी बिजुली उत्पादन गर्न सक्छन् । सूर्य लगभग निरन्तर चम्किन्छ, जसले ब्याट्रीको आवश्यकतालाई कम गर्छ । पृथ्वीमा रात पर्छ र बादल देखा पर्छ । अन्तरिक्षमा यो मामला हुँदैन; बिजुली निरन्तर उपलब्ध हुन्छ ।

पृथ्वीमा एआईका लागि कम्प्युटिङ पावरको आवश्यकता द्रुत गतिमा बढ्दै छ । आगामी पाँच वर्षमा एआई डेटा सेन्टरहरूको क्षमता पाँच गुणा बढाउनुपर्ने छ । मानिसहरूले एआईको प्रयोग बढाउँदै छन् । च्याटबटहरू, छवि सिर्जना उपकरणहरू र भिडिओ सम्पादनलाई एआई चाहिन्छ । यसले डेटा सेन्टरहरूको आवश्यकता बढाएको छ ।

एआई डेटा सेन्टरहरूले धेरै पावर खपत गर्छन् । सर्भरहरूले डेटा प्रशोधन गर्छन् र तिनीहरूको ६० प्रतिशत पावर खपत गर्छन् । भण्डारण प्रणालीहरूले ब्याकअपको लागि ५ प्रतिशत प्रयोग गर्छन् । स्विच र राउटरहरू जस्ता नेटवर्किङ उपकरणहरूले पनि तिनीहरूको ५ प्रतिशत पावर खपत गर्छन् । शीतलन प्रणालीहरूले शीतलन कायम राख्न तिनीहरूको ७ देखि ३० प्रतिशत पावर खपत गर्छन् । यो ध्यान दिन लायक छ कि एआईको आगमनले बिजुली खपत बढाउनेछ भन्ने कुरामा निरन्तर छलफल भइरहेको छ, जुन एक प्रमुख समस्या बन्न सक्छ । तर, गूगलको यो योजनाले पृथ्वीका बासिन्दाहरूलाई बिजुलीको अभावबाट बचाउन सक्ने विश्लेषण गरिएको छ ।

पृथ्वीमा बिजुलीको अभाव हुँदै गइरहेको छ । डेटा सेन्टर बनाउन ठाउँ, पानी र बिजुली चाहिन्छ । ठाउँ सूर्यको प्रकाशले भरिपूर्ण छ। गूगलले सूर्य सौर्यमण्डलको सबैभन्दा ठूलो ऊर्जा स्रोत हो भनी बताउँछ, जसले मानिसले प्रयोग गर्ने कुल बिजुलीभन्दा १०० ट्रिलियन गुणा बढी बिजुली उत्पादन गर्छ ।