इजरायल–इरान युद्धमा दुवैतर्फ कति भयो क्षति ?

काठमाडौं । इजरायल–इरान युद्ध हालैका दशकहरूको सबैभन्दा विनाशकारी युद्धको रूपमा देखा परेको छ । यो हवाई र प्राविधिक टकराव केवल हतियारको शक्तिको प्रदर्शन मात्र थिएन, तर यसले अरबौँ डलरको आर्थिक क्षति, नागरिक क्षेत्रहरूको विनाश र रणनीतिक अस्थिरताको भयानक तस्बिर पनि निम्त्याएको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय विश्लेषण संस्थान र्‍यान्ड कर्पोरेशन, अन्तर्राष्ट्रिय रणनीतिक अध्ययन संस्थान र स्टकहोम अन्तर्राष्ट्रिय शान्ति अनुसन्धान संस्थानको अनुमानअनुसार यस युद्धमा अहिलेसम्म दुवै पक्षले लगभग ७५–८० अर्ब डलरको आर्थिक क्षति भोगेका छन् । रिपोर्टहरूका अनुसार इजरायलले लगभग ३० देखि ३५ अर्ब डलरको क्षति भोगेको छ, जसमा रक्षा प्रणाली, पूर्वाधार र नागरिक सम्पत्तिको क्षति समावेश छ । जबकि इरानले लगभग ४० देखि ४५ अर्ब डलरको क्षति भोगेको अनुमान गरिएको छ, जसमा तेल रिफाइनरीहरू, सैन्य अड्डाहरू र यातायात नेटवर्कहरूमा आक्रमणहरू समावेश छन् ।

१२ दिनको भयङ्कर युद्धका कारण इरान १० वर्षपछाडि गएको विश्लेषण गरिएको छ । यस युद्धमा इरानको क्रान्तिकारी गार्ड्स कमाण्ड सेन्टरका प्रमुख अली शादमानीको मृत्यु भएको छ ।

त्यस्तै, इरानको रक्षा मन्त्रालय, तेहरानमा रहेको आईआरजीसी मुख्यालय, सञ्चार सञ्जाल र धेरै आवासीय क्षेत्रहरूमा व्यापक क्षति भएको छ । इस्फहानमा ड्रोन कारखाना, मिसाइल प्लान्ट र सैन्य अड्डाहरू पूर्ण रूपमा ध्वस्त भएको रिपोर्टमा जनाइएको छ । अरकमा रहेको प्लुटोनियम–आधारित आणविक प्लान्टको सञ्चालन पूर्वाधार नष्ट भएको छ भने कोममा धार्मिक शैक्षिक संस्था, अस्पताल र मिसाइल प्रक्षेपण स्थलहरूमा पनि ठूलो क्षति पुगेको बताइएको छ ।

अर्कोतर्फ, इरानले पनि इजरायलको आर्थिक र प्राविधिक राजधानी मानिने तेल अभिभमा ब्यालिस्टिक मिसाइलले निशाना बनाएको थियो । यी मिसाइल आक्रमणका कारण धेरै उच्च बहुतले भवनहरू भत्किए । हजारौँ मानिसहरूले आफ्नो घर गुमाए र देशको अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड मानिने ५०० भन्दा बढी कम्पनीहरू नराम्ररी प्रभावित भएको बताइएको छ । हाइफा बन्दरगाह पनि युद्धबाट प्रभावित भएको छ ।